O Βενετσιάνικος Πύργος

Κατευθυνόμενοι προς το χωριό μας και λίγο πριν από αυτό, στα σύνορα Ψαχνών-Τριάδας, θα συναντήσετε τον Ενετικό πύργο που χρονολογείται στο 14^ο αιώνα μ.Χ.  Γύρω από τον πύργο σώζονται θεμέλια από κτίρια και λιθοσωροί από τα κτίσματα του παλιού βυζαντινού χωριού, που το διαδέχθηκε ο βενετσιάνικος οικισμός. Κοντά στον πύργο βρέθηκε κλασσικός τάφος και παλαιοχριστιανική βασιλική. Πρόκειται για έναν πύργο ιστορικής σημασίας καθώς σε αυτόν κατέφυγαν οπισθοχωρώντας  οι σύντροφοι του Αγγελή Γοβιού μετά την ενέδρα που τους είχαν στήσει οι Τούρκοι την άνοιξη του 1822 στη θέση «Δυο βουνά», στον πύργο αυτόν ταμπουρώθηκαν και σώθηκαν. Στην μάχη στη θέση «Δυο βουνά» σκοτώθηκε ο Ευβοέας πρωτοκαπετάνιος με τους πιο διαλεκτούς συντρόφους του.

Οι πύργοι και οι θρύλοι

Τι ακριβώς είναι αυτά τα κτίσματα;

 «Στα ριζά του πύργου ήταν ένα σπιτάκι./ Εκεί καθόταν η νεράιδα με τον άντρα τς/ και τα δυο παιδάκια τς./ Ολη μέρα έκανε/ τς δλειές, το νοικοκυριό το βράδυ,/ με το φεγγάρι, έβγαινε στο παραθυράκι/ του πύργου, καθόταν εκεί που β(γ)αίνει/ η καπαριά, από κάτ', έβ(γ)αινε κει,/ κι είχε ένα ασημένιο χτένι και χτενιζότανε./ Και να δεις, τα μαλλιά τς, από κει πάν',/ φτάνανε δω χάμω!».¹

Οι περισσότεροι πύργοι της Εύβοιας, είναι πέτρινα ψηλά τετράγωνα κτίσματα, τρίπατα, με στενά παράθυρα - πολεμίστρες σε κάθε πλευρά, με μπαλκονόπορτα σε μεγάλο ύψος, στεφανωμένοι με επάλξεις, οι περισσότεροι μισογκρεμισμένοι και σε συνεχή φθορά. Ονομάζονται φρυκτωρίες, επειδή στις επάλξεις τους άναβαν φωτιές από φρύγανα. Σκοπός της ανέγερσης αυτών των πύργων ήταν να ελέγχουν το γύρω τόπο και να μεταφέρουν μηνύματα, την ημέρα με τον καπνό, τη νύχτα με τη λάμψη της φλόγας. Οπως κάθε φρυκτωρία είχε οπτική επαφή με άλλες δύο, μπορεί κανείς να φανταστεί την ταχύτητα της διασποράς του μηνύματος!

Κάτοικος του χωριού Πολιτικά, διηγόταν ότι, με τις φρυκτωρίες «οι παλαιοί» μάθαιναν τα νέα από την Κύμη μέσα σε μια ώρα, χωρίς να κουνήσουν από την πλατεία του χωριού! (το οποίο διαθέτει έναν καλοδιατηρημένο ακόμη πύργο). Ελέγχοντας με το χάρτη του Θ. Σκούρα αυτή τη διήγηση, είδα ότι ίσως και να μπορούσε αυτό να γίνει με την αλυσίδα δεκαπέντε περίπου πύργων.

1. «Το μαντίλι της νεράιδας», θρύλος του χωριού Πολιτικά, δήμου Μεσσαπίων. βλ και Ζωής Βαλάση «Το Τεσσεροφύλλι» («Κέδρος»).

Πηγές

1. Δημοτικό Σχολείο Τριάδας -Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (Μάϊος 2003)

(Υπεύθυνες Προγράμματος : Αρβανιτά Αργυρώ, Δαμηλάκη Ελένη

2. Ζωή ΒΑΛΑΣΗ (συγγραφέας)